به گزارش فریاد ارس، دشت مغان در شمال استان اردبیل از چهار شهرستان گرمی، بیله سوار، پارس آباد و اصلاندوز تشکیل شده است. در منطقه مغان، پارس آباد به دلیل رونق کشاورزی گوی سبقت را از سه شهر دیگر ربوده است. هم اکنون شرکتهای بزرگی همچون کشت و صنعت و دامپروری مغان و شرکت پارس در این منطقه فعالیت دارند.
موقعیت جغرافیایی منطقه مغان و شهرستان پارس آباد: شهرستان پارس‌آباد در قسمت شمالی جلگه مغان قرار گرفته و با مساحت ۱۵۵۴ کیلومترمربع، شمالی‌ترین شهرستان استان می‌باشد که از لحاظ موقعیت ریاضی بین ۳۹درجه و۲۰دقیقه تا ۳۹ درجه و ۴۲ دقیقه عرض شمالی و ۴۷ درجه و ۳۰ دقیقه تا ۴۸ درجه و ۱۰ دقیقه طول شرقی از نصف النهارگرینویچ واقع شده و از سطح دریا بطور متوسط ۴۵ متر ارتفاع دارد. این شهرستان از شمال به رودخانه ارس و جمهوری آذربایجان، از غرب به شهرستان اصلاندوز و خداآفرین در استان آذربایجان شرقی، از شرق به جمهوری آذربایجان و از جنوب و جنوب غربی به شهرستانهای بیله سوار و گرمی محدود می‌گردد. مرکز شهرستان، شهر پارس آباد است که در ۳۹ درجه و ۳۹ دقیقه عرض شمالی و ۴۷ درجه و ۵۴ دقیقه طول شرقی از نصف النهارگرینویچ قراردارد. فاصله این شهر از مرکز استان اردبیل، ۲۴۰ کیلومتر بوده و دارای دو بخش به نام‌های: بخش اسلام آباد و بخش تازه کند می‌باشد.
چهره زمین و ناهمواری‌ها: قسمت شمالی جلگه وسیع و حاصلخیز مغان شهرستان پارس آباد می‌باشد که از دامنه‌های شمالی کوههای خروسلو داغ و صلوات داغ در جنوب منطقه شروع گردیده و تا سواحل رود ارس در شمال بصورت سرزمینی نسبتاً هموار باشیب ملایمی گسترده شده‌است.
معرفی پارس آباد:
پارس آباد مغان یکی از شهرهای مرزی ایران واقع در استان اردبیل است که در سال ۱۳۳٠ از نظر تقسیمات کشوری تبدیل به شهر گردید.
فرودگاه مغان با کد رسمی ایکائو: OITP که ابتدا زیر نظر شرکت کشت و صنعت و دامپروری این شهر ادامه می‌شد در سال ۱۳۵۲ تأسیس شده است و عنوان قدیمی‌ترین فرودگاه استان را به خود اختصاص داده است. این فرودگاه در فاصله ۷ کیلومتری شهر پارس آباد قرار گرفته است و ظرفیت پذیرش هزاران مسافر در سال را دارد.
جاذبه های دیدنی پارس آباد:
قلعه اولتان؛ این قلعه نظامی قدیمی که در کنار رود ارس و فاصله ۳ کیلومتری شهر واقع شده است بسیار بزرگ و باشکوه بوده به طوری که چیزی در حدود ۳۲٠ هزار متر مربع مساحت دارد اما متأسفانه امروز بخش بسیار ناچیزی از آن باقی مانده است. این قلعه تاریخی در حاشیه جنوبی رودخانه ارس و فاصله ۱۵ کیلومتری مرکز شهر یک روستا گردشگری به نام اولتان قرار دارد که دارای محوطه‌های باستانی و ساحل زیبای رودخانه ارس است.
قلعه اولتان پارس اباد در کرانه رودخانه ارس و در پانصد متری غرب روستایی به همین نام بنا شده است. البته مساحت قلعه اولتان نیز به حدود ۳۲۰ هزار متر مربع می رسد. همانطور که گفته شد قلعه اولتان مغان به دست سلسله اشکانیان ساخته شد و تا حدود سده ۱۲ مورد استفاده قرار می گرفته که شکل و شمایل آن مانند یک دژ نظامی است. کارشناسان و باستان شناسان در کاوش هایی که در این قلعه به انجام رساندند متوجه شدند با یک مجموعه منسجم از نظر معماری مواجه هستند که حتی آثاری که در آن کشف شده مربوط به قرن سوم و چهارم هجری است؛ ضمن اینکه رسم الخطی از معماری دوره ساسانی را نیز در خود دارد.
قلعه اولتان در دوره اشکانی بنا شد اما شکوفایی آن در دوران ساسانی و اوایل اسلامی رخ داده است. با توجه به حدس و گمان های کاملاً علمی هنوز قسمت اعظم ساختمان‌های قلعه در زیر خاک مدفون است.
رودخانه مرزی ارس (آراز):
یکی از زیباترین دیدنی‌های شمال استان اردبیل رودخانه مرزی و زیبای ارس در امتداد نوار مرزی پارس آباد است. این رودخانه بیش از ۱٠٠٠ کیلومتر طول دارد که از کوههای بینگول داغ ترکیه سرچشمه می‌گیرد و از مرز کشورهای ترکیه، ارمنستان، ایران و آذربایجان عبور می‌کند. این رودخانه مرزی مهمترین و پرآب ترین رودخانه شمالی ایران است که در زبان محلی به نام (آراز) مشهور است و از غرب جلفا در استان آذربایجان شرقی گرفته تا پارس آبادمغان (استان اردبیل) در طول نوار مرزی مشترک ایران و جمهوری آذربایجان جریان دارد.
دریاچه شهرک شهید آیت الله غفاری (دریاچه مغان):
شهرستان پارس آباد شهری در موازات رود پرخروش وحیات بخش ارس قرار دارد، طبیعت دل انگیزش چشم هر بیننده ای را نوازش میدهد و دلش را می رباید، گوشه ای از زیبایی های این شهر درشهرک آیت الله غفاری(شهرک مغان) قرار گرفته، (جنگل های زیبا، دریاچه مصنوعی، چهل پله و…) نمونه هایی از جاذبه های گردشگری این شهرک هستند.
دریاچه شهرک مغان (شهرک شهید آیت الله غفاری) در سال ۱۳۵۲ همزمان با شبکه مغان بصورت مصنوعی و با اهداف اولیه کنترل نوسانات شبکه و کنترل دبی های ورودی و خروجی و تامین آب ۵۷ هزار هکتار اراضی پایین دست ایجاد شد.
این دریاچه علاوه بر تامین اهداف اولیه جایگاه ویژه در ذخیره آب شرب شهرستانهای پارس آباد، بیله سوار و تامین آب نیروگاه برق آبی بدست آورده و علی الخصوص در اکوسیستم منطقه و تامین شرایط زیست محیطی و گردشگری حائز اهمیت بود.
دریاچه شهرک شهید غفاری یکی از جاذبه های گردشگری منطقه مغان محسوب می شود و سالانه دهها هزار نفر از دوستداران طبیعت از این دریاچه و جنگلها و مناظر و چشم اندازهای باصفا و سرسبز پیرامون آن دیدن می کنند. این دریاچه در کنار شهرک شهید آیت الله غفاری و مجتمع بزرگ کشت و صنعت مغان در ۲۳ کیلومتری جنوب غربی شهر پارس آباد و کنار روستای ابراهیم کندی قرار دارد و مساحت آن ۱۴٠ هکتار است.
چهل پله (قیرخ پیلله):
جنگل های ساحل دریاچه کشت و صنعت مغان و چهل پله، در فصل بهار پذیرایی هزاران نفر از مسافران می باشد با توسعه پارک جنگلی و احداث مراکز تفریحی و رفاهی، مجتمع های گردشگری و توسعه و بهسازی شبکه ارتباطی منطقه به ویژه مسیرهای منتهی به شهرک شهید غفاری و دریاچه آن، توان و زیبایی های زیادی در سواحل دریاچه وجود دارد، که گردشگران استقبال زیادی از این منطقه می کنند.
سایت احیای مغان (موغانا جیران):
سایت احیای آهوی دشت مغان با زمینی به مساحت ۵٠ هکتار در قشلاق علملو در ۴۵ کیلومتری شهرستان پارس آباد واقع شده است. گونه آهوی پرورش یافته در این سایت موغانا جیران نامیده می شود.
طرح احیای آهو در دشت مغان در سال ۱۳۸۹ با انتقال تعدادی آهو از دشت سهرین استان زنجان و تکثیر نیمه طبیعی آن در داخل سایت نگهداری آهو در قشلاق الملو مغان شروع شد و در تیرماه ۱۴۰۱ با رهاسازی تعداد ۱۹ راس به زیستگاه‌های طبیعی خود، گام نهایی برداشته شد.
بطور کلی چهره طبیعی منطقه را می‌توان به سه قسمت کوهستانی – کوهپایه‌ای و جلگه‌ای تقسیم نمود.
نواحی کوهستانی: ارتفاعات جنوب، جنوب غرب و غرب منطقه راشامل می‌گردد که با شیب بیش از ۱۰ درصد از ارتفاع حداقل ۱۰۰ متر به سمت جنوب و غرب بر میزان ارتفاع افزوده شده وتا حدود ۷۰۰ متر می‌رسد. دهستان قشلاق غربی، قسمتهای از بخش اصلاندوز، بخش مرکزی و دهستان قشلاق شمالی در این نواحی قراردارند.
نواحی کوهپایه‌ای: بطور کلی زمینهای کمتر از ۱۰۰ متر ارتفاع متصل به کوهستان تا نزدیک جلگه را می‌توان جزو این ناحیه به حساب آورد. شیب زمین در این نواحی حدود ۱ تا ۱۰ درصد می‌باشد، کلاً اراضی مساعدبرای فعالیتهای کشاورزی ودامپروری وسکونت انسانی محسوب می‌گردد.قسمتهایی ازبخش تازه کند، بخش مرکزی، دهستان قشلاق شمالی و بخش اصلاندوز در این نواحی واقع شده‌اند.
نواحی جلگه‌ای: درشمال منطقه با شیب بسیار ملایم، کمتر از ۵ درصدتاسواحل رودارس گسترش دارد و به دلیل وجود خاک‌های آبرفتی دانه ریز و رسوبی و حاصلخیز تماماً زمینهای عمده کشاورزی را تشکیل داده و از تراکم زیاد جمعیت برخوردار می‌باشد.این نواحی تا ارتفاع حداقل ۳۰متر از سطح دریا در منتهی الیه شمال شرق منطقه در دهستان ساوالان تداوم می‌یابد.
کشاورزی در مغان:
دشت مغان بعلت وجود ۳ شرایط مهم: ۱-خاک حاصلخیز ۲- آب (رود و سد ارس و خدآفرین) ۳- گرما مناسب برای کشاورزی به قطب کشاورزی در استان اردبیل تبدیل شده است.
ساکنان قدیمی مغان ۳۲ طایفه بوده که به شغل عشایری مشغول بودند. و دشت مغان را بعنوان قشلاق خود قرار داده بودند.
لیست ۳۲ طایفه عشایر ایل سون(شاهسون)عبارتند از:
- طایفه تکله
- طایفه قوجابیگلو
- طایفه جعفرلو
- طایفه هومونلو بیگدلو
- طایفه مغانلو
- طایفه گیگلو
- طایفه شاهعلی گبلو
- طایفه ساریخان بگلو
- طایفه حاج خواجه لو
- طایفه اودلو
- طایفه مرادلو
- طایفه تالیش میکائیلو
- طایفه دمیرچی
- طایفه بگ باغلو
- طایفه مستال بگلو
- طایفه سروانلار
- طایفه آلبابالو
- طایفه جلودارلو
- طایفه بندآل بگلو
- طایفه گوردلار
- طایفه حسین نکلو
- طایفه رضابگلو
- طایفه اجیرلو
- طایفه ساری گبلو
- طایفه ساری نصیرلو
- طایفه عربلو
- طایفه پیرایواتلو
- طایفه خلیفه لو
- طایفه دورسون خواجه
- طایفه بالابیگلو
- طایفه ی الارلو
- طایفه زرگر
- نویسنده : مرتضی بری
Friday, 26 April , 2024